|
«ΕγΩ στην ηλικΙα σου …»
«Εγώ στην ηλικία σου …» λένε πολλές φορές οι γονείς στα παιδιά τους.
Εκείνοι όμως στην ηλικία των παιδιών τους, δε μεγάλωναν εκ των πραγμάτων στην κοινωνία που μεγαλώνουν τα παιδιά τους τώρα! Για να γνωρίσεις κάτι πραγματικά, πρέπει να το δεις μέσα στο περιβάλλον που το πλαισιώνει. Πως είναι ο σημερινός κόσμος στον οποίο μεγαλώνουμε τα παιδιά μας και πως άραγε επηρεάζει τα ίδια και τις σχέσεις τους; Απ’ όποια σκοπιά και αν το δούμε, κανείς μας δε ζει εντελώς ανεξάρτητος και ελεύθερος. Θέλοντας ή μη, γεννιόμαστε σε ένα τόπο και μεγαλώνουμε ενταγμένοι στο κοινωνικό πλαίσιο του τόπου αυτού. Οι αρχές, οι νόρμες, οι προσδοκίες, ο τρόπος ζωής μιας κοινωνίας επηρεάζουν κάθε άτομο που μεγαλώνει σε αυτήν. ΣυναισθηματικΗ & ΚοινωνικΗ ΠΙεση
Πολλοί άνθρωποι βιώνουν την καθημερινότητα τους σαν έναν «αγώνα δρόμου».
Συνεχώς τρέχουν σε μια προσπάθεια να είναι εντάξει στις υποχρεώσεις τους, να αυξήσουν τις γνώσεις τους, να έχουν χρήματα, αγαθά… Μήπως μαζί τους τρέχει και η ίδια η ζωή; Ο χρόνος περνάει μέσα στο άγχος και την πίεση και όταν πια έρθει η ώρα για «χαλάρωση» έχουν περάσει τα χρόνια και το κυνηγητό αφορά την ποιότητα ζωής! Οι ρυθμοί που η σύγχρονη κοινωνία μας επιβάλλει πολλές φορές, συνεπάγονται πίεση, άγχος, αποξένωση, και τόσα άλλα που πρέπει να μάθουμε στα παιδιά μας να διαχειρίζονται για να ζήσουν πιο αρμονικά. Πολλοί γονείς χωρίς να το θέλουν γίνονται «συνεργοί» πιέζοντας τα παιδιά τους να κάνουν πράγματα που αφορούν ακόμη και τον ελεύθερο χρόνο τους. Είναι πολύ σπουδαίο να καταλάβει ένα παιδί (αφού πρώτα το κατανοήσει πολύ καλά ο ίδιος ο γονιός) πως ο χρόνος για τον εαυτό μας (για χαλάρωση, διασκέδαση, αυτοσυγκέντρωση …) είναι απαραίτητος. Τα παιδιά χρειάζονται χρόνο για να «φορτίζουν τις μπαταρίες τους» ώστε να μη μειώνεται η αντοχή και η απόδοσή τους. Οι αποδράσεις από την καθημερινότητα μας βοηθούν να την αντιμετωπίζουμε πιο δημιουργικά, πιο παραγωγικά και πιο ευχάριστα. Ακόμη και σε περίοδο εξετάσεων, το να διαβάζει το παιδί μέρα-νύχτα, όχι μόνο δεν θα το βοηθήσει να μάθει περισσότερα, αλλά αντίθετα θα λειτουργήσει ανασταλτικά. Το παιδί «βραχυκυκλώνει», η αντοχές του μειώνονται και φυσικά η ικανότητα μάθησης. Χρειάζεται χρόνος ανάπαυσης και ευχάριστης απασχόλησης του μυαλού και του σώματος. ΑνεξαρτησΙα Η απειθαρχΙα
Πολλοί ενήλικες αντιμετωπίζουν τους έφηβους με εχθρική διάθεση.
Γι’ αυτούς, η λέξη «εφηβεία» είναι συνώνυμη με απειθαρχία, έλλειψη σεβασμού, ανηθικότητα, ανταρσία κ.α. Όπως συμβαίνει σε κάθε ηλικιακή ομάδα, είναι φυσικό ανάμεσα και στους εφήβους να υπάρχουν άτομα με κάποια από τα παραπάνω χαρακτηριστικά που δεν αποτελούν τον κανόνα αλλά την εξαίρεση. Η εφηβεία είναι από μόνη της μια επανάσταση, προσπάθειας απογαλακτισμού από τους γονείς και ατομικής ανεξαρτησίας. Όλα αυτά, δεν εκφράζονται με τον ίδιο τρόπο από όλους τους εφήβους. Οι γονείς καλούνται να μην συγκρίνουν το δικό τους το παιδί με άλλα, αλλά να το αντιμετωπίζουν ως ξεχωριστή οντότητα. Εκφράσεις του τύπου «Είδες τον φίλο σου;…..μακάρι να ήσουν κι εσύ έτσι» εκτός του ότι είναι πλέον ξεπερασμένες, δεν αποτελούν και τα καλύτερα επιχειρήματα στις συζητήσεις σας! Στερεοτυπικές αντιλήψεις και αδικαιολόγητη εχθρική στάση από την πλευρά των ενηλίκων μπορεί να διαιωνίσουν αρνητικές καταστάσεις και να προκαλέσουν ξεσπάσματα και οργή ακόμα και σε ήρεμους, συνεργάσιμους έφηβους. Ακόμα και κάποιος που αγαπά τα ειρηνικά μέσα, όταν του επιτεθούν πρέπει να αμυνθεί για να προστατευτεί! Είναι καλό πρώτα απ’ όλα οι ίδιοι οι γονείς να κατανοήσουν ότι τα έφηβα παιδιά τους δεν αποτελούν κίνδυνο για κανένα. Το μόνο «όπλο» που έχουν σε αυτή την ηλικία είναι το θάρρος, η δύναμη που νιώθουν στο να εκφράσουν την άποψη τους και να αγωνιστούν για τα πιστεύω τους. Δεν είναι τυχαίο που όντας έφηβος κανείς, αισθάνεται ότι μπορεί ν’ αλλάξει τον κόσμο! Οι έφηβοι σε καμιά περίπτωση δεν είναι απειλή για την κοινωνία. Πολύ συζήτηση και διάθεση για καλή επικοινωνία, πρέπει να είναι οι προτεραιότητες μας απέναντι στους νέους. Αυτοί άλλωστε είναι οι αυριανοί ενεργοί πολίτες και ως τέτοιους πρέπει να τους αντιμετωπίζουμε, όχι κόβοντας τα φτερά τους, αλλά δίνοντας τους ελπίδα. ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥΈνα παιδί δεν είναι ο βασικός αίτιος για το ότι μπορεί να δείχνει αχάριστο ή ανικανοποίητο. Ένα μεγάλο ποσοστό ευθύνης αντιστοιχεί στη σημερινή κοινωνία που προωθεί την υπερκατανάλωση και δημιουργεί συνεχώς «νέες ανάγκες» στους ανθρώπους.
Ο έφηβος συμπεριφέρεται άλλοτε ως παιδί και άλλοτε ως ενήλικος. Σ΄αυτή τη μεταιχμιακή περίοδο, οι γονείς προβληματίζονται συχνά για το πώς πρέπει να αντιμετωπίζουν τα παιδιά τους. Το πρώτο βήμα δεν είναι άλλο από την κατανόηση. Κατά τη διάρκεια της εφηβείας ο γονιός διαπιστώνει- με έκπληξη είναι η αλήθεια, όσο «διαβασμένος» και αν είναι – ότι το βλαστάρι του μεγαλώνει , ψηλώνει και παύει να είναι το μικρό και εξαρτημένο από αυτόν παιδί. «Η εφηβεία είναι η εποχή των παρεξηγήσεων, της σιωπής, των συγκρούσεων και των παράδοξων. Είναι η ώρα των κρίσεων, των επιθυμιών, των αποχωρισμών, των επιβεβαιώσεων, είναι η ώρα της ανεξαρτησίας, αλλά επίσης της γονικής κρίσης,» Οι οικογένειες που περνούν την εφηβεία των παιδιών «χωρίς να το καταλάβουν» είναι λίγες. Μάλιστα, για το 20% είναι μια επώδυνη χρονική περίοδος. Όπως και αν είναι, βεβαίως, δεν μπορείτε να το αποφύγετε. Η έναρξη της εφηβείας τοποθετείτε χρονικά γύρω στα 10 -13 χρόνια για τα κορίτσια και στα 12-14 για τα αγόρια.Το αποτέλεσμα είναι ότι το παιδί θα μεταμορφωθεί σε ένα νεαρό αγόρι ή κορίτσι που μπορεί να σας …περνάει ένα κεφάλι, θα του κάνουν τα ρούχα σας, θα χρησιμοποιεί τα καλλυντικά της μαμάς ή τα ξυριστικά του μπαμπά, θα απαιτεί αυτόνομη ζωή και ελευθερία. Τι βιώνει ο έφηβος Όλα αλλάζουν σε αυτόν και γύρω του-το σώμα του, οι συναισθηματικοί του δεσμοί, τα ενδιαφέροντά του-, αλλά χωρίς να έχει την παραμικρή βεβαιότητα για το αποτέλεσμα αυτών των αλλαγών. Οι αλλαγές δε στο σώμα συνοδεύονται με αντίστοιχη αλλαγή στον τρόπο που του συμπεριφέρονται οι άλλοι, πρωτίστως οι γονείς, αλλά και το περιβάλλον –οι καθηγητές στο σχολείο του, π.χ. γίνονται πιο αυστηροί ή έχουν μεγαλύτερες προσδοκίες από αυτόν. Εκείνος όμως δυσκολεύεται να ερμηνεύσει αυτή την αλλαγή στάσης από τους γύρω του. Ο έφηβος είναι μπερδεμένος-αφενός επιθυμεί να μεγαλώσει , αφετέρου νοσταλγεί την παιδική του ηλικία – έχει ανάγκη να επιβεβαιωθεί , αλλά ταυτόχρονα φοβάται να συγκρουστεί με τον εξωτερικό κόσμο. Και αυτές οι αντιφάσεις μεταφράζονται σε εσωτερική ένταση . Έτσι, ως αντίδραση καταφεύγει συχνά στην απομόνωση, τη θλίψη, ή σε συμπεριφορές «παράξενες» για τους ενηλίκους. Συμπεριφορά με μεταπτώσεις. Η διάθεση του εφήβου είναι «μία επάνω , μία κάτω», χαρακτηρίζεται από απότομες και μη ανεξήγητες εναλλαγές . Η ευχαρίστηση , η εγρήγορση , η χαρά μεταβάλλονται εύκολα σε ανία, άγχος ανασφάλεια, αγωνία, μελαγχολία και ντροπή. Αυτές οι μεταπτώσεις της συναισθηματικής κατάστασης είναι φυσιολογικές. Μάλιστα συχνά επεκτείνονται και στη συμπεριφορά του. Μπορεί π.χ. να κάθεται λίγα λεπτά μπροστά στην τηλεόραση, μετά να πάει στο ψυγείο ψάχνοντας κάτι να δοκιμάσει και αμέσως μετά να ξαπλώσει στο κρεβάτι του κοιτώντας το ταβάνι! «Ποιο είμαι και τι αξίζω» Αυτό είναι ένα βασικό ερώτημα που απασχολεί τον έφηβο. Η εδραίωση ταυτότητας είναι η βασικότερη διανοητική και συναισθηματική διαδικασία στην εφηβεία. Η «ταυτότητα» περιλαμβάνει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνεται ο έφηβος τον εαυτό του, αλλά και την εκτίμηση που τρέφει για εκείνον. Η αυτοεκτίμηση μπορεί να επηρεάζεται σημαντικά από επιμέρους στοιχεία της ζωής του, όπως την εξωτερική του εμφάνιση, την καλή του επίδοση σε ένα άθλημα, τη σχέση του με το άλλο φύλο κ.λπ. Η μεγάλη σημασία της εμφάνισης κάνει τον έφηβο να δίνει μεγάλη σημασία στα ρούχα, στα παπούτσια, στα αξεσουάρ, στο να «δείξει» ότι καπνίζει, στο να «δείξει» τι μουσική ακούει, στο να «δείξει» δυνατός και τολμηρός. Όλα αυτά έχουν ως φυσική συνέπεια πολλοί έφηβοι να δείχνουν αστάθεια και να αλλάζουν συχνά κάτι στην εμφάνισή, ή γενικά στις προτιμήσεις τους. Καθώς δηλαδή ψάχνουν την ταυτότητά τους , είναι φυσικό να πειραματίζονται σε πολλούς τομείς. Αυτό δεν αφορά μόνο ότι «δείχνουν»αλλά και ότι αισθάνονται. Η κυκλοθυμία και η αστάθεια τους είναι φυσικές συνέπειες αυτής της αναζήτησης. Οι σχέσεις του εφήβου με τους γονείς του Μέχρι την απαρχή της εφηβείας το παιδί ταυτιζόταν με τους γονείς του, οι οποίοι συχνά λειτουργούσαν ως πρότυπα. Ως έφηβος έχει την ανάγκη ψυχολογικά να διαφοροποιηθεί από τους γονείς του και να αναζητήσει τη δική του ταυτότητα. Αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό και σε πολλές περιπτώσεις επιτυγχάνεται σιωπηρά , χωρίς ανοιχτή ρήξη, μέσα από συμβολικές πράξεις , όπως , π.χ. το ιδιόμορφο ντύσιμο , το εκκεντρικό κούρεμα, οι ακραίες μουσικές προτιμήσεις. Επιπλέον, οι σχέσεις με τους γονείς και την οικογένεια έρχονται σε δεύτερη μοίρα. Τώρα στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και των συναισθημάτων τους είναι οι φίλοι. Επίσης, δεν θέλουν να βγαίνουν πια με τους γονείς τους, επειδή αισθάνονται στην ανάγκη να αποδείξουν ότι είναι μεγάλοι και ανεξάρτητοι. Τι πρέπει να προσέξετε Η τάση για διαφοροποίηση μπορεί να γίνει αφορμή έντονων συγκρούσεων και αναστάτωσης μεταξύ γονιών και εφήβων. Το ρίσκο που παίρνουν όμως οι γονείς σε αυτή την περίπτωση είναι ότι κινδυνεύουν να αποξενωθούν από τα παιδιά τους που μεγαλώνουν και να μην μπορέσουν τελικά να σταθούν δίπλα τους αυτά τα δύσκολα χρόνια. Η αποδοχή κάποιων επιλογών των εφήβων είναι ένας από τους δρόμους που θα σας οδηγήσουν κοντά στο παιδί , που είναι και το ζητούμενο. Καλό είναι να θυμάστε ότι : -Η συναισθηματική ηλικία του παιδιού σας δεν συμβαδίζει ούτε με την σωματική ανάπτυξη ούτε με το ημερολόγιο της εφηβείας όπως το διαβάζετε στα βιβλία. - Προετοιμάστε το παιδί για όλες τις αλλαγές και τονίστε ότι μπορεί να υπάρχουν φυσιολογικές διαφορές φάσης από τους συμμαθητές ή τις συμμαθήτριές του. - Καθησυχάστε το όταν εκφράζει προβληματισμούς ή ανασφάλειες για την εμφάνισή του. -Περιορίστε τις απαιτήσεις σας από το παιδί . Το γεγονός ότι εσείς κάνατε πολλές θυσίες για αυτό, δεν συνεπάγεται ότι θα συμπεριφέρεται όπως εσείς θα επιθυμείτε. - Μην έχετε άσκοπες ενοχές και μην αναρωτιέστε που φταίξατε και έχετε «αντάρτικο» στην εφηβεία. -Όσο και αν σας αναστατώνει αυτή η φάση και κατά συνέπεια η συμπεριφορά του παιδιού, μείνετε κοντά του. Είναι σημαντικό να μην χάσετε την επικοινωνία μαζί του. -Όταν ξεσπάει ένας καυγάς , έχετε υπόψιν ότι το παιδί δεν μπορεί να έρθει στη θέση σας. Εσείς , όμως, μπορείτε να έρθετε στη δική του. Που θα καταλήξει αυτή η δύσκολη περίοδος; Συναισθηματικά και διανοητικά η εφηβεία συνεπάγεται τεράστιες αλλαγές στον κόσμο του παιδιού. Οπλιστείτε με υπομονή και κατανόηση και κοιτάξτε…το μέλλον. Ιδού τι θα καταφέρει το παιδί σας: -Θα διαχωρίσει τον εαυτό του από εσάς προκειμένου να εδραιώσει τη δική του ατομική ταυτότητα. - Θα μάθει να ελίσσεται στις διαπροσωπικές του σχέσεις. -Θα ανακαλύψει το «γκρίζο» και θα αφήσει πίσω τον ασπρόμαυρο κόσμο της παιδικότητας. - Θα μάθει να συνεκτιμά καταστάσεις και να εξετάζει ένα ζήτημα από την σκοπιά των άλλων. -Χάρη στην ανάπτυξη της ανώτερης σκέψης , αντιλαμβάνεται την έννοια του μέλλοντος , αξιολογεί εναλλακτικές λύσεις και βάζει προσωπικούς στόχους για το μέλλον. -Αρχίζει να εξασκείται σε κάτι παραπάνω από το «εδώ και τώρα». Μπορεί να παίρνει αποφάσεις. -Θα μπορεί να αναλάβει τις υποχρεώσεις του ενηλίκου. ΣχολικΟ Αγχος στην ΕφηβεΙα
Το σχολείο αποτελεί μια από τις πιθανές πηγές έντασης στην εφηβική ηλικία, λόγω των απαιτήσεων του εκπαιδευτικού συστήματος. Η έμφαση της οικογένειας, του σχολείου και της κοινωνίας στη σχολική επιτυχία δημιουργεί συχνά άγχος στο νεαρό άτομο, που πολλές φορές νιώθει ότι δεν μπορεί να ανταποκριθεί ικανοποιητικά σε αυτές τις προσδοκίες. Δεν θα πρέπει όμως να συγχέουμε το σχολικό άγχος με τη σχολική φοβία, η οποία εκδηλώνεται πιο συχνά στην παιδική ηλικία, κυρίως με την είσοδο του παιδιού στο σχολείο.
Πολλά είναι τα γνωρίσματα του σύγχρονου σχολείου που φαίνεται να αποτελούν πηγή έντασης στον νεαρό έφηβο. Ένας από αυτούς, η διαδικασία της αξιολόγησης. Ο μαθητής αξιολογείται με ποικίλλες εξετάσεις, προφορικές και γραπτές, οι οποίες γίνονται αντικείμενο κρίσης από τους καθηγητές αλλά και από τους συμμαθητές του παιδιού. Από την εικόνα του αυτή, εξαρτάται εν μέρει και τοκύρος του στο σχολείο, η ποιότητα των διαπροσωπικών του σχέσεων μέσα σε αυτό, αλλά και οι σχέσεις του με τους γονείς του. Το άγχος της αξιολόγησης, ενισχύεται και από τις ανισότητες στη μάθηση. Δηλαδή όλοι οι μαθητές παρακολουθούν την ίδια τάξη, δίνουν τις ίδιες εξετάσεις και προσπαθούν να ταιριάξουν σε ένα κοινό πρόγραμμα ανεξάρτητα από τις ιδιαιτερότητες του καθενός. Το γεγονός αυτό, μπορεί να είναι τραυματικό για αυτούς που υστερούν και απογοητευτικό για τους προικισμένους. Οι συνθήκες συμφόρησης που παρατηρούνται στο σχολείο, είναι ένας άλλος παράγοντας. Ο μαθητής βρίσκεται σε μια κοινότητα 400-1000 παιδιών, όπου πέρα από το τμήμα του είναι λίγο πολύ άγνωστος και πρέπει να κερδίσει την επωνυμία του με όποιο τρόπο μπορεί. Πολλές φορές και οι σχέσεις με τους καθηγητές είναι λίγο-πολύ απρόσωπες, κάποιοι από αυτούς δεν θα μάθουν ούτε το όνομά του. Αν σκεφτούμε την ιδιαίτερη ψυχολογία της εφηβικής ηλικίας, με την έντονη ανάγκη για προβολή και αποδοχή, καταλαβαίνουμε ότι τα παραπάνω μπορεί να δημιουργήσουν στον έφηβο πρόσθετες πιέσεις. Διάφορες συνθήκες που επιδρούν στον ψυχικό κόσμο του εφήβου, μπορεί να λειτουργήσουν προσθετικά και να τον κάνουν πιο ευάλωτο στην εκδήλωση άγχους στο σχολικό περιβάλλον. Το κοινωνικο-βιοτικό επίπεδο του εφήβου, όπως και τοπολιτιστικό –γλώσσα, εμπειρίες, στάσεις, αξίες, κίνητρα και εμπειρίες- επηρεάζουν σημαντικά πτυχές της σχολικής ζωής. Ειδικά στην εποχή μας, όπου η αύξηση των μεταναστών έχει κάνει το σχολείο μια πολύ-πολιτισμική κοινωνία, οι διαφορές αυτές είναι πιο έντονες. Περισσότερο αποξενωτικές είναι άλλες πτυχές της οικογενειακής ζωής, όπως η διάσταση ή ο χωρισμός των γονιών, κάποιο σοβαρό πρόβλημα υγείας, ένα προβληματικό μέλος της οικογένειας, που ασκούν βαθιά επίδραση στον έφηβο εμποδίζοντάς τον να δεθεί με τη σχολική κοινότητα και να προσαρμοσθεί στο σχολικό κλίμα. Η οικογένεια, και ο τρόπος με τον οποίο θα στηρίξει τον έφηβο, παίζει πολύ σημαντικό ρόλο. Πολύ συχνά οι γονείς, ενισχύουν το άγχος του μαθητή πιέζοντάς τον για περισσότερο διάβασμα γιατί κατά την δική τους κρίση, οι ώρες που διαθέτει το παιδί τους για διάβασμα δεν αρκούν. Προβάλλουν στο πρόσωπο του παιδιού τις δικές τους επιθυμίες και πολλές φορές όταν μιλούν για αποτυχία ή επιτυχία, ταυτίζονται τόσο πολύ μαζί του που είναι σαν να πηγαίνουν οι ίδιοι στο σχολείο («πήραμε, βαθμούς», «ξεκινάμε μαθήματα» κλπ). Κάποιο θεωρούν ότι ανεβαίνουν περισσότερο κοινωνικά έχοντας για παιδί έναν «πρώτο μαθητή», παρά ένα παιδί που τα βγάζει πέρα μόνο του και είναι υπεύθυνο για τη δουλειά που απαιτεί το σχολείο. Θα πρέπει οι γονείς να μάθουν να «ακούν» το παιδί τους και να δεχτούν το άγχος που φέρνει από το σχολείο. Να προσπαθούν να το καθησυχάσουν, να το στηρίξουν και να κατανοήσουν πόσο αντικειμενικό ή πόσο υπερβολικό είναι. Χρειάζεται να καταλάβουν ότι δεν μπορούν οι ίδιοι να ενεργήσουν για λογαριασμό του παιδιού τους. Καλό είναι, να μην ταυτίζονται μαζί του για συναισθήματα που φέρνει για τους καθηγητές, συμμαθητές και για ότι ανήκει στο χώρο του σχολείου γενικά. Θα πρέπει να καθοδηγήσουν το παιδί μέσα από τη συζήτηση, να είναι αντικειμενικό και να αναλαμβάνει την ευθύνη για τα αποτελέσματα της συμπεριφοράς του. Ο κύριος στόχος των γονιών λοιπόν, θα πρέπει να είναι να βοηθήσουν το παιδί τους να γίνει υπεύθυνο για το σχολείο. Στην αποτυχία, να είναι δίπλα του και να προσπαθούν μαζί να βρουν την αιτία της, και όχι να το απορρίπτουν. Να το ενθαρρύνουν, λαμβάνοντας υπ’ όψιν την εφηβεία του και το πόσο ευαίσθητο είναι στην κριτική. Είναι σημαντικό, να προσπαθούν να μπουν στη θέση του, και αν χρειαστεί να θυμηθούν τη δική τους εφηβεία και το πώς ένιωθαν σε ανάλογες περιστάσεις. Σίγουρα οι απαιτήσεις της σημερινής κοινωνίας, επιφορτίζουν γονείς και παιδιά μεπερισσότερους ρόλους απ’ ότι παλιότερα. Γι’ αυτό είναι χρήσιμο οι γονείς να εκπαιδεύονται, ώστε να αποφύγουν συμπεριφορές που πιθανώς έχουν οι ίδιοι μάθει από τους δικούς τους γονείς, και που στη εποχή που ζούμε, ίσως δεν είναι πια τόσο βοηθητικές. Ιωάννα Καρόζα, Κοινωνική Λειτουργός http://www.dia-logos.gr/Themata/Sxoliko-Agxos-sthn-Efhbeia/?docid=178 |